เรื่องที่ 60: ผู้เช่าบ้านทำให้เกิดไฟไหม้บ้านเช่า หลังจากบริษัทประกันภัยที่ให้ความคุ้มครองบ้านเช่าได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้ให้เช่า ซึ่งเป็นผู้เอาประกันภัยของตนแล้ว สามารถรับช่วงสิทธิไปไล่เบี้ยเอากับผู้เช่าบ้านได้หรือไม่?

(ตอนที่สอง)

เมื่อบริษัทประกันภัยซึ่งเป็นโจทก์ฟ้องไล่เบี้ยเอากับผู้เช่ากับบุตรเป็นจำเลย โทษฐานร่วมกันกระทำละเมิดทำให้เกิดไฟไหม้แก่บ้านเช่า ศาลชั้นต้นได้ตัดสินให้ฝ่ายโจทก์ชนะคดี

ฝ่ายจำเลยจึงนำเรื่องสู่ชั้นศาลอุทธรณ์ ซึ่งศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ฝ่ายจำเลยชนะคดี ด้วยเหตุผลที่ว่า ศาลได้พินิจพิเคราะห์จากพยานหลักฐานและข้อความจริงต่าง ๆ แล้ว มองว่า ผู้เช่านั้นเปรียบเสมือนเป็นผู้เอาประกันภัยร่วม (implied co-insured) ภายใต้กรมธรรม์ประกันอัคีภัยของผู้ให้เช่าเอง เพราะทั้งผู้ให้เช่ากับผู้เช่าต่างก็มีส่วนได้เสียอยู่ในบ้านหลังเดียวกันนั้น กล่าวคือ ผู้ให้เช่ามีส่วนได้เสียในฐานะเจ้าของกรรมสิทธิ์ ส่วนผู้เช่าก็มีส่วนได้เสียในฐานะผู้ครอบครอง เมื่อผู้ให้เช่าได้จัดทำประกันอัคคีภัยคุ้มครองบ้านหลังนั้น ได้นำเอาเบี้ยประกันภัยมาคิดคำนวณรวมอยู่ในค่าเช่าบ้านด้วย ส่งผลทำให้ผู้เช่าเป็นผู้มีส่วนชำระค่าเบี้ยประกันภัย สำหรับกรมธรรม์ประกันอัคคีภัยดังกล่าวด้วย ถึงแม้ในกรมธรรม์ประกันภัยฉบับนั้น จะระบุเพียงชื่อผู้ให้เช่าเป็นผู้เอาประกันภัยเพียงรายเดียวเท่านั้น เพราะผู้เช่าโดยทั่วไปก็คาดหวังว่า ผู้ให้เช่าคงจัดทำประกันภัยคุ้มครองสถานที่เช่าเองอยู่แล้ว นอกเสียจากในสัญญาเช่าจะระบุเอาไว้เป็นอย่างอื่นโดยชัดแจ้ง ให้ผู้เช่าเป็นผู้จัดซื้อกรมธรรม์ประกันภัยนั้นคุ้มครองแทน หรือต่างฝ่ายต่างซื้อ ซึ่งจะก่อให้เกิดความไม่คุ้มค่าทางเศรษฐกิจที่ทั้งสองฝ่ายจะต้องเสียเบี้ยประกันภัยซ้ำซ้อนกัน เทียบเคียงได้กับผู้ให้เช่ากับผู้เช่ารถยนต์ แม้ผู้เช่าจะเป็นคนทำให้รถยนต์เสียหายโดยประมาทเลินเล่อ บริษัทประกันภัยรถยนต์ของผู้ให้เช่า ภายหลังชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้ให้เช่าไปแล้ว ก็มิได้มาสวมสิทธิไล่เบี้ยเอากับผู้เช่าแต่อย่างใด

ทั้งอาจยังก่อให้เกิดคดีฟ้องร้องไล่เบี้ยกันไปมาระหว่างผู้ให้เช่ากับผู้เช่า ซึ่งต่างฝ่ายอาจเป็นฝ่ายกระทำละเมิดระหว่างกันขึ้นมาได้ อันอาจก่อให้เกิดความไม่สงบเรียบร้อยของประชาชนขึ้นมาก็ได้เช่นกัน

ตราบเท่าที่สัญญาเช่าบ้านในคดีนี้ มิได้ข้อกำหนดอย่างชัดแจ้งเป็นอย่างอื่นดังกล่าว จึงพิจารณาผู้เช่าเป็นผู้เอาประกันภัยร่วมภายใต้กรมธรรม์ประกันอัคคีภัยฉบับนี้ ดังนั้น ผู้เช่ามิใช่เป็นบุคคลภายนอก อันจะทำให้บริษัทประกันภัยรายนี้สามารถรับช่วงสิทธมาไล่เบี้ยได้ตามกฎหมายดังกล่าว (อ้างอิงจากคดี Sutton v. Jondahl, 532 P.2d 478, 482 (Ct. App. Okla. 1975))

ถึงคดีนี้จะยุติลงเพียงชั้นศาลอุทธรณ์ แต่ก็ก่อให้เกิดเป็นแนวทางที่ถูกใช้อ้างอิงที่เรียกว่า “ทฤษฏีซัตตัน (Sutton Rule)” แก่ศาลต่าง ๆ รวมถึงศาลสูง (ที่ขอเรียกว่า “ศาลฎีกา”) ในประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศแคนาดาอย่างกว้างขวาง แต่มิใช่ทุกศาลในแต่ละรัฐจะเห็นด้วยกับทฤษฏีนี้ทั้งหมด บางศาลเห็นว่า ควรใช้กับสัญญาเช่าที่อยู่อาศัยเท่านั้น มิควรนำไปใช้กับสัญญาเช่าเพื่อการพาณิชย์ ซึ่งจะมีข้อกำหนดเงื่อนไขการเช่าที่ซับซ้อนกว่า บางศาลก็เห็นต่างออกไปว่า การตีความเช่นนี้ น่าจะเอื้อประโยชน์แก่ผู้เช่าที่มิได้เป็นผู้มีส่วนร่วมในการร่างสัญญาเช่านั้นมากไปหรือเปล่า? เพราะจะทำให้คนกระทำผิดสามารถลอยนวลได้ อันผิดจากเจตนารมณ์ของหลักการรับช่วงสิทธิ บางศาลบอกว่า คงต้องพิจารณาตามข้อความจริงในแต่ละคดีไป

ตอนต่อไป เราจะข้ามไปพิจารณาผลทางคดีลักษณะนี้ทางฝั่งประเทศอังกฤษกันบ้างนะครับว่า ศาลท่านมีความเห็นแตกต่างกันบ้างหรือเปล่า? แล้วค่อยสรุปเรื่องราวนี้กันท้ายที่สุดอีกครั้ง